Pałac Humnickich 

Na wschód od Birczy, na zamkowym wzgórzu znajduje się obiekt o nazwie Pałac Humnickich. Wzniesienie jest oddzielone od miasteczka wąwozem, przez który przepływa potok. Obecnie jest on w części zasypany. Będąc na terenie województwa podkarpackiego, z pewnością na Twojej liście miast do zobaczenia musi znaleźć się Przemyśl. Niedaleko niego, na Pogórzu Przemyskim zlokalizowana jest wioska Bircza, która posiadała prawa miejskie do 1934 roku. Początki pałacu Humnickich sięgają korzeniami jeszcze XVIII wieku, kiedy to podobno na tym terenie znajdowała się wcześniej budowla obronna. Obiekt ten sprawował funkcję kontroli nad znajdującymi się u jego stóp drogami kierującymi do Przemyśla i Sanoka, a także w stronę Węgier. Jeżeli znajdujesz się w okolicach Birczy, warto zajrzeć na chwilę na wschód od wioski, aby zobaczyć usytuowany tak Pałac Humnickich.

Bircza – o wiosce słów kilka

Nazwa miejscowości wywodzi się od słowiańskiego znaczenia czasownika birać, co oznacza ujmować, chwytać. Oprócz tego stanowi ona zdrobnienie imienia Bernard. Inne źródła natomiast mówią o węgierskim znaczeniu słowa birka, czyli owca. Jest to związane z lokalizacją miejscowości na szlaku handlowym, który wówczas łączyć Polskę z Węgrami. Pierwsze osadnictwa na terenie Birczy zaczęły się jeszcze w XII wieku, a w XV wieku odnotowano istnienie tutaj prawosławnego monastyru św. Onufrego. W XIX-wiecznym maju na terenie Birczy powstała dekanalna Rada Ruska, która była podległa Głównej Radzie Ruskiej, czyli pierwszej w Galicji ukraińskiej organizacji politycznej utworzonej w trakcie Wojny Ludów. Rada Ruska w Birczy działała do 1851 roku.

Pałac Humnickich w Birczy – historia obiektu

Według źródeł istnieją podejrzenia, że pierwszą powstałą budowlą był bastionowy dwór obronny Bireckich wzniesiony na przełomie XVI i XVII wieku. Drewniany zamek powstał w pierwszej połowie XVIII wieku i pierwotnie należał do rodziny Błońskich. Własnością Humnickich stał się na przełomie XVIII i XIX wieku. Pałac Humnickich został bardzo dokładnie i gruntownie przebudowanych na wzór starych murowanych zamków, skutkiem czego w XIX wieku na miejscu drewnianej budowli został wzniesiony z cegły Pałac Humnickich. W 1841 roku zamek trafił w ręce Kowalskich, a w latach 60. XIX wieku rezydencja znowu uległa gruntownemu remontowi. Zlikwidowano wówczas wszystkie zabudowania przylegające do elewacji zachodniej i północnej, stworzono folwark powyżej zamku, ogrodzono cały teren, dobudowano dwie baszty oraz powstał malowniczy park otaczający Pałac Humnickich w Birczy.

Pałac Humnickich Bircza w obliczu wojen

W XX wieku, podczas II wojny światowej pałac Humnickich w Birczy został spalony podczas walk polsko-ukraińskich. Rezydencja w wyniku reformy rolnej została upaństwowiona, a w latach 50. XX wieku Pałac Humnickich Bircza został częściowo odbudowany w celu zagospodarowania go dla szkoły podstawowej. W latach 1960-1970 zamek ponownie został objęty remontem, skutkiem czego pałac Humnickich został zaadaptowany jako internat dla szkoły podstawowej. Obecnie obiekt na zamkowym wzgórzu przechodzi prace konserwatorskie, a my możemy podziwiać jego piękną architekturę.